حق تاسیس بانک، احداث راهآهن، سدها و بندها، بهرهبرداری از معادن، جنگلها، اراضی و کارخانههای ایران از جمله امتیازاتی بود که رویتر با اعطای وام از ناصرالدین شاه قاجار به مدت هفتاد سال عهدهدار بود. مطلب ما را در مهرارقام دنبال کنید تا بیشتر در مورد بانک شاهی بدانید.
بانک شاهنشاهی در آن زمان وظیفه بانک مرکزی امروز را به عهده داشت و با مرور زمان تبدیل به موسسهای معتبر شد و به صورت مرکز امور مالی کشور درآمد. این بانک وجوه خزانه را در حسابهای خاص نگهداری میکرد و در وصول مالالاجاره گمرکات، عواید دولتی، درآمدهای مالیاتی و ایصال مخارج دولت به شهرستانها و خارج، پرداخت وام به دولت، خرید نقره برای ضرابخانه و ضرب سکه، نقش اصلی را ایفا میکرد.
بانک شاهنشاهی به عنوان بانک دولتی ایران متعهد به پرداخت قرضه به دولت ایران بود و رونق و سودش با چاپ اسکناسهای کوچک و ورود آن در زندگی روزمره مردم شروع شد. پیش از آن سکههای نقره و طلا تنها نوع پول مورد استفاده در ایران بود و بانک برای نخستین بار استفاده از اسکناس را رایج کرد. اما با تاسیس بانک ملی در سال 1309 ه.ش دامنه فعالیت آن کاهش یافت. زیرا دولت ایران امتیاز انحصاری نشر اسکناس متعلق به بانک شاهنشاهی را با مبلغ دویست هزار لیره خریداری کرد و در اختیار این بانک قرار داد. همچنین بخش عمدهای از سپردههای بانک شاهنشاهی نیز به بانک ملی منتقل شد.
پس از پایان امتیاز شصت ساله بانک شاهنشاهی در سال 1327 با نام بانک ایران و انگلیس در خاورمیانه فعالیت خود را ادامه داد و به علت کاهش اعتبار و سرمایه، فعالیت خود را در سایر نقاط منطقه و کشورهای همسایه گسترش داد. نهایت زمان نخست وزیری دکتر مصدق با تیره شدن مناسبات ایران و انگلیس، بخش بیشتری از سپردههای بانک از دست رفت و فعالیتش در ایران خاتمه یافت. پس از انقلاب اسلامی تمامی فعالیتهای ایرانی این بانک به بانک تجارت منتقل شد.
در این شصت سال فعالیت بانک شاهنشاهی یکی از عمدهترین مراکز مالی کشور به حساب میآمد؛ نشر اسکناس، یکنواختی ضرب سکه، کاهش بهای بهره و تثبیت آن، گردآوری سرمایهها و سپردهها و پرداخت بهره به آن، ایجاد نظام نوین بانکی در کشور و تنظیم امور مالی دولت از جمله دستاوردهای این بانک برای کشور بود.
ساختمان بانک شاهی در میدان توپخانه
این بنای تاریخی که تنها میراث ارزشمند باقیمانده از بدنههای میدان توپخانه قدیم است، دارای طرحی یگانه بوده و استفاده از عناصر تزیینی معماری ایران، همانند کاسهسازی در نیمگنبد سردر ورودی، کاشیکاری و گچبری را میتوان از ویژگیهای برجسته آن شمرد. همچنین وجود ستونهای رفیع در فضای داخلی بانک و تلفیق هنرمندانه آن با دورههای تیزهدار و استفاده از چوب در پوشش سقف، ترکیبی موزون را پدید آورده است که شکوه و عظمت معماری هخامنشی را به بیننده یادآوری میکند. کاشیکاری سردر به وسیله استاد حسین کاشیپز انجام شده است، اما معمار طراح ساختمان مارکار گالستیانس بوده است.