تمامی شهروندانی که دارای حقوق و درآمد هستند دولت بر اساس قانون موظف به تحقق آن است. شهروندان نیز وظایفی دارند که پرداخت مالیات بخشی از آن و یکی از منابع درآمدی دولت به حساب می‌آید. دولت این درآمد را از اشخاص، شرکتها و موسسات وصول و از آن برای تامین مخارج عامه استفاده می‌کند.
مالیات مستقیم
جمهوری اسلامی ایران مالیات را به دو بخش مستقیم و غیرمستقیم تقسیم می‌کند. مالیات مستقیم معمولا برای شخص یا دارایی و متمایز از معملات وضع میشود. مالیات مستقیم را با نامهای مالیات بر درآمد، مالیات بر سود یا مالیات بر ثروت نیز می‌شناسند. این مالیات به صورت مستقیم از درآمد یا دارایی افراد حقیقی و حقوقی اخذ میشود. مالیات بر درآمد شامل املاک، حقوق، مشاغل، اشخاص حقوقی و مالیات بر درآمد اتفاقی میشود. مالیات بر دارایی نیز شامل مالیات بر ارث و حق تمبر میشود.
مالیات غیرمستقیم
مالیات غیرمستقیم آن دسته از مالیات است که پرداخت کننده مشخصی ندارد، تحقق ماليات بستگى به يک قسمت از فعاليتهاى اقتصادى و عمليات افراد دارد و قابلیت انتقال آن نیز زیاد است. مالیاتی که به صورت غیرمستقیم بر کالاهای مصرفی اشخاص وضع شده و از مصرف‌کنندگان وصول مى‌شود. از آنجا که مالیات غیرمستقیم به آسانی مخارج دولت را تامین می‌کند در جوامع کمتر توسعه یافته در مقایسه با جوامع توسعه یافته نقش مهمتری دارد.
مالیات غیرمستقیم از راه کم کردن مصرف، نرخ سرمایه و ضریب پس‌انداز را افزایش می‌دهد. این مالیات بر کالاها و فعالیتهایی وضع میشود که غیرمستقیم بر درآمدها تاثیرگذارند. مالیات بر ارزش افزوده یک نوع از مالیات بر مصرف است که در زنجیره واردات، تولید و توزیع بر حسب درصدی از ارزش کالا و خدمات مشمول دریافت میشود. برزیل، فرانسه، دانمارک و آلمان از جمله نخستین کشورهایی بودند که مالیات بر ارزش افزوده را در نظام مالیاتی کشور خود قرار دادند. کره جنوبی نیز نخستین کشور آسیایی بود که با کمک صندوق بین‌المللی پول توانست مالیات بر ارزش افزوده را در نظام مالیاتی کشورش قرار دهد. در حال حاضر بیش از 140 کشور جهان از سیستم مالیات بر ارزش افزوده استفاده میکنند.
مالیات غیرمستقیم شامل واردات و مصرف و فروش میشود. حقوق گمرکی، سود بازرگانی، 30 درصد از مبلغ اتوموبیلهای وارداتی و 15 درصد حق ثبت از موارد مالیات بر واردات است. مالیات بر مصرف و فروش نیز شامل فرآورده‌های نفتی، تولید الکل طبی و صنعتی، نوشابه‌های غیرالکلی، فروش سیگار، اتومبیل، 15 درصد اتومبیلهای داخلی، فروش خاویار، حق اشتراک تلفن خودکار و خدمات بین‌الملل و مالیات ضبط صوت و تصویر است.
مقایسه مالیات مستقیم و غیرمستقیم
در مالیات مستقیم بر خلاف مالیات غیرمستقیم پرداخت کننده مالیات مشخص است. مالیاتهای مستقیم برخلاف مالیات غیرمستقیم تورمزا نیستند و نوسان کمی دارد. مالیات مستقیم به صورت یکباره پرداخت میشود اما مالیات غیرمستقیم به مرور قابل پرداخت است. کشورهای کمتر توسعه یافته یا در حال پیشرفت بیشتر از مالیات غیرمستقیم در نظام مالیاتی کشورشان استفاده میکنند.