تغییرپذیر نبودن و مطابق نبودن با تحولات جهانی آنها را به کارا نبودن نیز محکوم کرده است. از این رو سازمانها و شرکتها برای تداوم فعالیت در امور اقتصادی و خروج از این معضل باید به ابزارهایی مجهز شود و از آنها استفاده کند. در این بین باید سرعت یادگیری از سرعت تغییرات بیشتر باشد. همین امر باعث شده ایجاد سازمانهای یادگیرنده و نهادینه کردن فرایند یادگیری به روش مهمی در سازمانها تبدیل شود. در ادامه مطلب با مهرارقام همراه شوید تا در مورد سازمانهای یادگیرنده و ویژگیهای آنها بیشتر آشنا شویم.
برای تبدیل شدن و حرکت به سمت سازمانهای یادگیرنده پیش از هر چیز لازم است تغییر را پذیرفته و سازمان را با یافتههای پژوهشی همسو کنیم. سازمان یادگیرنده با تكمیل نظریههای مربوط به یادگیری و یادگیری سازمانی شكل گرفته است. سازمان یادگیرنده سازمانی است كه در آن اعضا برای رسیدن به هدفها و آمالها، خود را توسعه می دهند. آنها با ایجاد ساختارها و استراتژیها به یادگیری سازمانی کمک میکنند.
این سازمان دارای مهارت و توانایی ایجاد، کسب و انتقال دانش است و رفتارش منعکس کننده دانش و دیدگاههای جدید است. یک سازمان یادگیرنده سازمانی است که افراد در آن به صورت جمعی یاد میگیرد و دائم در حال تغییر خود هستند تا با هدف موفقیت سازمانی به نحو بهتری اطلاعات را جمعآوری، مدیریت و استفاده کنند.
سازمانهای یادگیرنده معمولا فرصتهایی را برای اعمال مسئولیت به وجود میآورند. از تجربهها میآموزند، ریسك میپذیرند و از نتایج حاصله و درسهای آموخته شده احساس رضایت میكنند. از این رو سازمانهای یادگیرنده سازمانهای مطلوبی هستند. در سازمان یادگیرنده یادگیری، نیاز همیشگی كاركنان آن محسوب میشود و علاوه بر تاكید به آموختن، به چگونه آموختن و جذب وتوزیع دانش نو به خلق و تولید اطلاعات و دانش جدید و مورد نیاز نیز پرداخته میشود. بعدها تمامی این دانشها در رفتار و عملكردهای آنها هویدا خواهد شد.
شرط تشکیل سازمان یادگیرنده
چندی پیش گفته شد برای بقای سازمان نیاز است مدیران خود را با تغییرات و دگرگونیها هماهنگ کرده و برای رسیدن به آن باید از یادگیری استفاده کنند. برای رسیدن به این امر باید همیشه آماده پذیرش تغییرات بوده و کارمندان خود را نیز با این تغییرات همراه کنند. پیش از هر چیز اگر مدیر به لزوم تغییر در سازمان باور داشته باشد آنگاه میتواند مدیریت تغییر سازمان خود را عهدهدار شود. یادگیری سازمانی زمانی اتفاق میافتد كه بتواند عقاید و دیدگاههای موجود را تغییر و دیدگاه جدیدی به وجود آورد. این کار به وسیله ارتباط، تعامل و مشارکت بهتر به تمام سطوح سازمانی منتقل شود. مدیران برای مدیریت تغییر خود لازم است.
- حالت مطلوب سازمانی برای مدیران شناخته شود.
- وضعیت موجود سازمان توصیف شود.
- شكاف بین وضعیت موجود و وضعیت مطلوب برای مدیران مشخص شده باشد.
ویژگیهای ایجاد سازمان یادگیرنده
در برنامهریزی برای ایجاد یک سازمان یادگیرنده حتما رسیدن به موفقیت مورد نظر مهم است. از این رو برای تبدیل یک سازمان به یادگیرنده داشتن ویژگیهای زیر مهم و ضروری است.
شناخت هدف
برای هر اقدامی شناخت هدف نخستین گام است. برای ایجاد یک سازمان یادگیرنده نیز شناهت هدف پیش از هر چیزی مهم است. در یک سازمان هدف دقیقا آن موضوعی است که تمام افراد در هر سطحی در مورد آن اتفاق نظر دارند و مدیر موظف است از این موضوع اطمینان حاصل کند.
رهبر اندیشمند
در هر گروه یا سازمانی رهبر نقش مهمی در موفقیت آن دارد. از این رو در سازمانهای یادگیرنده نبودن یک رهبر متعهد، خردمند و تحولآفرین آن سازمان را از آنچه مورد توافق همگان است دور میکند. از آنجا كه سازمان یادگیرنده سازمانی است دانش آفرین و خلاق، بنابراین رهبر باید به گونهای عمل كند كه خلاقیت درون سازمان ایجاد شود.
کارکنان خلاق و یادگیرنده
همان طور که پیشتر گفته شد سازمانهای یادگیرنده نیازمند کارمندان و مدیران یادگیرنده هستند. باید در این سازمانها همه افراد به تواناییهای واقف بوده و آنها را بهبود ببخشند.
دادن اختیار و آموزش به کارکنان
در سازمانهای یادگیرنده به افراد احترام گذاشته، اختیار داده شده و اعتماد میشود. در این سازمانها فضایی برای پیشرفت افراد ایجاد کرده و با توجه به استعداد و تواناییها برای یادگیری به آنها آموزش داده میشود. سازمانهای یادگیرنده هزینه زیادی برای آموزش انجام میدهند.
آموزش كاركنان برای درك نوع فعالیتها و دادن اختیار به آنها برای تصمیمگیری باعث میشود افراد سازمان نوعی حس مالكیت نسبت به سازمانی که در آن کار میکنند داشته باشند. از این رو مسئولیت فرد در برابر سازمان افزایش یافته و از نظر عواطف و احساسات در وضعیتی قرار دارد كه برای تامین هدفها از هیچ كوششی دریغ نکرده و با هر مشكلی مواجه شوند.
مشارکت در اطلاعات
در سازمانهای یادگیرنده دادههای رسمی درباره بودجه، سود و هزینهها در اختیار افراد قرار میگیرد. هر شخص برای رد و بدل کردن اطلاعات با سایر افراد درون سازمان آزادی عمل دارد.
استفاده از الگوی پوینده
سازمان یادگیرنده باید به ساز و كارهایی مجهز باشد تا الگوهای ذهنی خود را نسبت به مسائل شناسایی كرده و آنها را مدام مورد ارزیابی و سنجش قرار دهد. بنابراین سازمانها برای رسیدن به هدف در مسیر موفقیت لازم است الگوهای ذهنی واقع بینانهای داشته، آنها را به روز کرده و بكوشند پویایی و انعطاف آنها حفظ شود.
استفاده از علم و تجربه
سازمان یادگیرنده تركیبی از علم و تجربه را استفاده میکنند تا تصمیمهای بهتری بگیرد. استفاده از دانش در تصمیمگیریهای سازمانی سرعت، دقت و هزینههای كمتری برای سازمان دارد. همچنین به كارگیری تجربه تصمیمات ات را واقع بینانه و هماهنگ با محیطهای مؤثر بر سازمان میكند. در سازمانهای یادگیرنده علم و تجربه برای یادگیری لازم است؛ از تجربه در به كارگیری یافتههای گذشته استفاده میشود. در این سازمانها افراد به كمك دانش و تخصص خود گزینههای موفق را برای آینده برآورد کرده و با بهرهگیری از تجربه به تصمیمی منطقی و خردمندانه دست مییابند.
راهبردهاي گسترش سازمان يادگيرنده
- تدوین برنامه جامعه و بلند مدت انتقال از سازمان موجود به سازمان یادگیرنده
- تدوین هدفها و سیاستهای كوتاه مدت و بلند مدت به نحوی كه تحقق آنها مستلزم آموزش و یادگیری مستمر كاركنان باشد.
- سازماندهی مجدد وظایف و فعالیتهای سازمانی، به نحوی كه آموزش و یادگیری عنصر اساسی كلیه مشاغل، شرایط احراز و شرح وظایف مشاغل به شمار آید.
- سپردن مسئولیت آموزش و بهسازی نیروی انسانی به مطلعترین با تجربهترین و علاقهمندترین مدیران ارشد سازمان.
- تدارك سختافزارها و نرمافزارها علمی و پژوهشی مورد نیاز و فراهم كردن زمینههای قانونی، فرهنگی و انگیزش لازم برای استفاده علمی از آنها.
- انجام نیازسنجیهای آموزشی و دقیق و مستمر به منظور شناسایی كمبودها و خلاهای آموزشی كلیه كاركنان در همه سطوح سازمانی.
- فراهمسازی طیف گسترده و متنوعی از انواع فرصتهای یادگیری فردی و گروهی در قالب انواع دورههای آموزشی حضوری و غیرحضوری.
- برقراری ارتباط موثر و مستمر بین هر گونه تصمیمگیری مربوط به امور اداری و استخدامی كاركنان و وضعیت آموزشی و یادگیری آنان.
- بسط و گسترش انواع راهكارهای مشورتی و هدایتی برای كلیه گروهها و افراد سازمانی.
- طراحی و به كارگیری ساز و كارهای تشویقی مناسب به نحوی كه بالاترین پاداشها نصیب بیشترین تلاشهای یادگیری و كاربست آموخته شده شود.
- استقرار نظام فعال بازخورد كه توانایی شناسایی دقیق و سریع نواقص را داشته باشد و اطلاعات صحیح و به هنگام را به منظور انجام تغییرات و اصطلاحات لازم عرضه دارد.